آشنایی عمومی با پل های راه آهن
چکیده
پل یک ابنیه فنی است که برای عبور از موانع (عمدتا عمیق ) استفاده می شود. پل یک یک المان اصلی و کلیدی در شبکه راه ها به حساب می آید. معمولا پل ها پوشش دهنده ی دهانه های طبیعی یا مصنوعی نظیر دره ، کانال ، رودخانه و… برای اتصال خطوط جاده ای و ریلی هستند.
تاریخچه پل
از زمانی که ارتباط بین انسانها و شهر ها ایجاد شد می توان گفت به نوعی پل سازی شروع شده است اما به طور مهندسی ابتدا طاق ها به عنوان پل ساخته شده اند که از غار ها الهام گرفته شده بود. پل های قدیمی به عنوان بند شناخته می شد یعنی استفاده دوگانه از آنها می شد. از طرفی دیگر با ساختن بند آب رودخانه بالا آمده و باعث ابیاری زمین اطراف می شد و از طرفی روی این بند پایه ساخته و روی آن پل می شاختند.
اختلاف معماری پل در قبل و بعد از اسلام وجود دارد. در قبل از اسلام پلها به صورت طاق رومی بوده ( به شکل نیم دایره ) ولی بعد از اسلام پل ها به صورت جناغی ساخته شده است ( مثل پلهای دختر ).
( پل تاریخی میر بهاءالدین در زنجان )
ویژگی های پل ها
حساس – استراتژیک – پرهزینه – موثر بر محیط زیست
اجزای پل
اجزای پل به طور کلی : عرشه – پایه های کناری – پایه های میانی – فونداسیون.
اجزای اصلی پل : ۱- روسازه : عرشه و متعلقات آن ۲- زیرسازه : هرچیزی زیر عرشه.
اجزای الحاقی پل : دیوار های جناحی – دیوار های برگشتی – عناصر تثبیت بستر رودخانه در محل پل – دال دسترسی – نرده ها و جان پناه.
طبقه بندی پل ها
پل ها از نظر متراژ دهانه ، سازه ای ، مصالح ، شیوه ساخت ویا از نظر نوع استفاده طبقه بندی می شوند.
محل پل
برای تعیین محل پل موارد زیر را در نظر میگیریم :
1- در جایی که بستر رودخانه تنگ است . 2- از مسیر های پیچ و کج امتناع می کنیم. 3- زمین کف پل باید نسبتا محکم باشد. 4 – از ساختن پل در مخروط افمنه ها باید خودداری شود. 5 – از ایجاد پل در انشعابات خودداری شود و اگر رودخانه ای دارای انشعاب است سعی گردد تا قبل از انشعاب ایجاد گردد.
مشخصات هندسی پل های راه آهن
خط عبور : مقطع عرضی پل های راه آهن عموما شامل دو بخش متمایز برای عبور قطار و جان پناه ها است . فاصبه استاندارد ریل ها در راه اهن ایران معادل 1435 میلیمتر است . حداقل عرض پل های یک خطه و دوخطه به ترتیب 5.6 و 10.6 متر و مقطع عرضی استاندارد برای این پل ها مطابق شکل زیر است :
ارتفاع مفید : ارتفاع مفید پل های راه اهن که از زیر انها وسیله نقلیه ، غیر از قطار عبور می کند معادل 5 متر ( معادل بند 1-3-2 بخش اول ایین نامه بارگذاری پل های راه ) تعیین می گردد.
چنانچه قرار است از زیر پل راه اهن ، قطار دیگری عبور نماید فاصله بین روی ریل تا زیر عرشه پل یا قطعات الحاقی معادل 6.4 متر اختیار می شود.
بارگذاری پل های راه
1 – بار های قایم : وزن ناوگان – وزن پل
2- بار های جانبی : باد – فشار جانبی زلزله – حرکت آب
3- بار های خودکرنشی : بار هایی که درون خود سازه بوجود می آید
بار های دایمی : بار های دایمی شامل وزن اجزای باربر و غیر باربر نشکیل دهنده پل ، خاک روی عرشه ، وزن خط ، بالاست و زیر بالاست می باشد. مقصود از اجزای باربر قطعاتی است که نقش سازه ای داشته باشند.
هدف از اجزای باربر قسمت هایی است از قبیل بالاست و خط ، عایق کاری ، نرده ها ، لوله ها ، مجاری عبور کابل ها و … که به پل ها متصل می شوند، می باشد.
» در محاسبه این بار ها مشخصات هندسی پل و وزن مخصوص هر یک از مصالح مصرفی بر اساس استاندارد شماره 519 موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ملاک عمل قرار می گیرد.
قطار های استثنایی و صدور مجوز خاص برای عبور
در صورتیکه تاثیر عبور قطاری بر پل از اثر بارگذاری طراحی بیشتر باشد و میزان این اختلاف از ده درصد تجاوز کند باید برای تردد آن از روی پل مجوز مخصوص از مقامات ذیصلاح کسب شود. همچنین در موارد استثنایی عدول از مقررات بارگذاری و عبور قطار های ویژه ای منوط به نظر مقام های صاحب صلاحیت راه آهن و وزارت راه و ترابری است.
پل ورسک
پل ورسک شاهکار مهندسی و زیباترین مسیر ریلی ایران است. این پل خیره کننده که در قلب رشته کوه های البرز قرار دارد ، بیش از 100 متر از دره ای عمیق می گذرد و نواحی زیبایی از طبیعت اطراف را دارا است. این پل قسمتی از خط راه آهن تهران شمال می باشد. این خط یکی از مهم ترین خطوط ریلی ایران می باشد.
