معرفی رشته ماشین های ریلی، بازار کار در صنعت ریلی
فهرست مطالب
مقدمه
برخی رشته های دانشاهی به دلیل شهرت و تعدد رشته های ریز و درشتی که درون خود در برمیگیرند، می توانند جامعیت آماری بالاتری را بگیرند. این رشته ها گاهی برای فرد از دوران راهنمایی یا دبیرستان، می توانند مورد توجه قرار گیرند، شخصی که از دوران دانش آموزیش، علاقه به سمت گرایش مکانیک دارد و خودش را در دل حساب و کتاب ریاضیات و قوانین اول و دوم فیزیک انداخته، باید بداند که این رشته، دریایی از رشته های ریز و درشت و فنون مختلف در صنعت های متفاوت دنیا را در دل خود جای داده است و درنهایت برای ورود به یکی از این صنایع باید هدف نهایی خود را دنبال کند و در آن حال و هوا مطالعه کند، با متخصصین آشنا شود و تجربه کسب کند.
اینکه در صنعت یک مهندس ماشین های ریلی میخواهد دقیقا در چه زمینه ای فعالیت کند، ذهنیتی است که باید در شروع انتخاب رشته هدف گذاری کند و به دنبال آن مطالعات خود را پیش ببرد. اینجا باید نگاهی جامع به دروس این رشته و موضوعاتی که این دروس بررسی می کنند انداخت و همچنین به علاقه و تبحر خود دانشجو نیز بستگی دارد که چگونه میخواهد استعداد خود را به نمایش بگذارد. هرچقدر استعداد یک دانشجو با علم و اطلاعات و تجربه همراه شود، قدرت بیشتری به آن فرد و درنهایت به آن صنعت داده می شود.
دروس و مباحث آکادمیک رشته ماشین ریلی
رشته مهندسی ماشین های ریلی، رابطه مستقیمی با رشته مکانیک دارد. این گرایش ارتباط مستقیمی با دیگر بخشهای صنعت حمل و نقل ریلی دارد. عملیات این بخش بر روی ماشینهای ریلی که شامل لکوموتیو ها، واگنهای باربری و یا مسافربری می شود متمرکز است.
طراحی، انتخاب شرایط مناسب از میان گزینه های موجود، بهبود در نگهداری و تعمیر سیستمها، بازسازی و تولید ماشینهای ریلی در راستای طرحهای توسعه کشور، احتیاج به کارشناسانی خبره و آشنا به روشها و شیوه های علمی روز دارد.
از 142 واحد درسی که برای این رشته مقرر شده است، تنها 30 واحد با دانشجویان مکانیک تفاوت دارد. رشته ای که متمرکز بر راه آهن با دروسی مثل سیگنالینگ، دینامیک قطار، ترمز قطار و دروس و کارگاه های مربوط به راه آهن است، یک دانشجوی ماشین ریلی، ارشد و دکتری را نیز می تواند در این رشته تحصیل کند، و به طبع، یک دانشجوی مکانیک می تواند به راحتی برای تخصصی تر کردن فضای تحقیقاتی خود در دروسی مثل مکانیک تماس چرخ و ریل، طراحی پیشرفته بوژی، واگن تحلیل موددال ماشین های ریلی و دیگر دروس خود را متمرکز کند یا حتی در مقطع دکتری نیز در دروس ارتعاشات پیشرفته، ارتعاشات سیستم های ممتد می تواند این دروس را بگذراند و فعالیت تحقیقاتی خود را در این صنعت شروع کند و توسعه بدهد، البته در کارشناسی ارشد و دکترا دروس اختیاری متفاوتی از گرایش سیالات مکانیک مانند آیرودینامیک قطار، جامدات آن مانند مکانیک برخورد و از ارتعاشات آن مانند صدا و ارتعاشات ریلی را با توجه به علایق و زمینه تحقیقات فرا بگیرد و از آن استفاده کند. حال اگر از همان ابتدا دانشجوی ماشین ریلی باشید، از دوران کارشناسی راه خود را در راه آهن پیدا می کنید و راحت تر می توانید فعالیت خود را در زمینه هایی که نام برده شد شروع کنید.
دروسی که به غیر از دروس عمومی در کارشناسی ماشین های ریلی نیاز است گذرانده شود به صورت زیر است:
نرم افزار های مورد استفاده در این رشته
نرم افزار های سالیدورک(Solidwork)، کتیا(Catia) برای طراحی قطعات مختلف است، انسیس(Ansys)، آباکوس(Abaquse) و ال اس داینا(LSDayna) نرم افزارهای تحلیلی این رشته هستند و سیم پک(simpack) را می توان یک نرم افزار تحلیل دینامیکی نام برد. در کنار دروسی که می گذرانید نیاز است نرم افزار هایی را فرا بگیرید که به شما در این راه کمک شایانی خواهد داشت زیرا با فراگیری این نرم افزار ها درک مطالب درسی برای شما اسان تر شده و همچنین درصد پذیرش خود را در شرکت های ریلی و غیر ریلی بیشتر کردید.
اگر به کلیات این نرم افزارها نگاه کنید، فضای طراحی، تحلیل و در نهایت شبیه سازی برای انواع بخش های این صنعت می توان تصور کرد، یعنی خودتون با استفاده از این نرم افزار ها می توانید کار های نوآورانه در این صنعت انجام دهید به صورتی که ابتدا از ایده خلاقانه برای حل یک مشکل در راه آهن شروع شده و پس از طرح ریزی آن، شروع به طراحی آن قسمت در سیستم های مختلف لکوموتیو و ماشین آلات ریلی می کنید و سپس آن را شبیه سازی و در شرکت های مختلف ریلی تولید میکنید.
بازارکار در ایران
در تمام رشته‌های فنی و مهندسی، تسلط بر روی مباحث تئوری زمانی ارزشمند است که بتوان آنها را برای حل مسائل واقعی در پروژه‌های مختلف پیاده کرد. برای افرادی که قصد ورود سریع به بازار کار را دارند، گرفتن مدرک کارشناسی کافی است. دروس کارشناسی رشته مهندسی ماشینهای ریلی، زمینه شروع کار در حوزه‌های مرتبط با این رشته را فراهم می‌کنند. با گذشت زمان، دانش به دست آمده از تجربه کاری در پروژه‌های واقعی، مکمل دانش تئوری مهندسان ماشینهای ریلی می‌شود.
صنعت ریلی در کشور ما یک صنعت سنتی و قدیمی است و شرکت های فعال در این بخش مستلزم و به دنبال پیشرفت در جهت صنعتی پویا تر و پرسود تر هستند و همچنین در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران، بر پیشرفت این صنعت بسیار تاکید شده است که این عوامل کاملا بر روی بازارکار این رشته تاثیر مثبتی خواهد داشت.
از آنجایی که صنعت راه آهن در دنیا دستخوش رشد و نوسازی بی‌سابقه‌ای است، نیروی کار آن به سرعت پیر می‌شود ، شرکت‌های ریلی برای پر کردن موقعیت‌های شغلی، به‌ویژه در زمینه‌های مهندسی و فنی به دنبال جذب نیروهای با استعداد هستند.
معرفی چندین شرکت فعال در این زمینه
در ایران شرکت های فعال و تولید کننده و مونتاژ کننده لکومتیو ها که قلب این صنعت هستند توسط چندین شرکت از جمله مپنا،پویش پژوهان صنعت ، تام لکومتیو آریا انجام می شود.
شرکت های واگن پارس اراک،ریل سیر کوثر، گروه صنعتی معین، واگن سازی تهران، بهتاش سپاهان و آروین تبریز و شرکت رجا در زمینه ساخت و تعمیرات واگن فعال هستند.
بعضی شرکت ها نیز به دلیل جامعیت داشتن فعالیت های آنها در صنعت، پتانسیل پاسخگویی به نیازهای صنعت ریلی را هم دارند،کارخانجات های ریخته گری و تراش در صورت داشتن دستگاهای دقیق و قدرتمند برای تراش و تولید قطعاتی با توجه به کیفیت آلیاژهای مورد تایید راه آهن اجازه و توانایی تولید و فروش محصولات خود را در راه آهن خواهند داشت.
از شرکت های بزرگ تراشکاری و ریخته گری فعال در راه آهن می توان به مجموعه صنعتی اسفراین ،کفریز اصفهان، پیشرو کوشان سپاهان، آوگان نیرو و ماشین سازی سپاهان اشاره کرد.
بورسیه و اپلای در دانشگاه های خارجی
ادامه تحصیل در رشته مهندسی ماشینهای ریلی در خارج از کشور نیز امکان‌پذیر است. در دانشگاه‌های انگلیسی زبان، این رشته با عنوان «Railway Rolling Stock Engineering» یا «Railway System Engineering» شناخته می‌شود. رشته مهندس راه‌آهن و دیگر رشته‌های مرتبط با طراحی و ساخت ماشینهای ریلی نیز از گزینه‌های مناسب برای ادامه تحصیل فارغ‌التحصیلان مهندسی ماشینهای ریلی در خارج از کشور به شمار می‌روند.
ادامه تحصیل در هر جایی از دنیا و در هر رشته‌ای، نیازمند تسلط بر روی زبان کشور مقصد است. بسیاری از دانشگاه‌های معتبر، قبولی در آزمون‌های زبان نظیر تافل، آیلتس و دولینگو را ملاک پذیرش دانشجو قرار می‌دهند. برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در خارج کشور، معمولا زبان در اولویت قرار دارد و نیازی به داشتن رزومه پژوهشی نیست. اگرچه گرفتن پذیرش از دانشگاه‌های خوب برای تحصیل در مقطع دکتری، نیازمند زبان و روزمه پژوهشی قوی است.
راه اهن کشور ها تمرکز خود را یا بر روی مسافر یا بر روی حمل بار یا هردو میگذارند و بر همین اساس و طبق نیازشان از راه اهن مراکز تحقیقاتی در همان زمینه تاسیس می کنند، شما با یافتن علاقه خود به هرکدام از این زمینه ها فرصت های مطالعاتی بسیار زیادی در دانشگاه های کشور های پیشگام در راه آهن مانند هند، آمریکا ، انگلیس ،چین،آلمان با توجه به علاقه خود خواهید داشت.
بازارکار در دنیا
باید اشاره کرد که شرکت‌ها بزرگ راه‌آهن در ایالات متحده امریکا و اروپا که به صنعت راه‌آهن خدمت می‌کنند، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان اخیر دانشگاه ها را جذب می‌کنند که اغلب به دلیل فقدان برنامه‌های آکادمیک مهندسی راه‌آهن در ایالات متحده و اروپا، تحصیلات یا پیش‌زمینه مهندسی راه‌آهن ندارند و چنانچه شما از این تحصیلات برخوردار باشید بسیار حائز اهمیت خواهید بود،
شرکت های پیشرو و تولید کننده های اصلی در صنعت راه آهن از جمله جنرال موتورز در آمریکا ، رویز رویس و زیمنس در آلمان، شرکت پوژنگ در چین و … هستند .
در این عصر که بزرگترین و استراتژیک ترین کانال های آبی دنیا برای کشتیرانی دچار چالش هستند و حمل و نقل هوایی ظرفیت بسیار پایینی برای جابهجایی بار و مسافر دارد، بهترین شرایط موجود را ایجاد کرده است که دولت ها و شرکت ها به سمت حمل و نقل ریلی برگردند که فرصت مناسبی را برای افراد فعال و مستعد در این زمینه ایجاد خواهد کرد.
بسیاری از کشور ها از جمله ایران،چین،آمریکا،کشور های حوضه خلیج فارس و هند به دنبال قطار های پرسرعت برای جابهجایی مسافر هستند که بسیاری از آنها تا حدی این موضوع را نیز اجرایی کرده اند ،
همچنین به دلیل سنتی بودن صنعت ریلی در دنیا، این کشور ها با شرایط مختلف اب و هوایی و منطقه ای، با مشکلات مختلفی در زمینه لکومتیو و واگن ها دست و پنجه نرم می کنند که در این حال فرصت درامدزایی بالایی در صورت برطرف کردن چالش های آنها بدست خواهید آورد، البته نیاز است که در دروس این رشته بدرخشید و همچنین فعالیت های نظری و کارگاهی خوبی برخوردار باشید.
دانشگاه های فعال در این حوضه
در ایران دانشگاه علم وصنعت و دانشگاه اصفهان دانشگاه های دولتی هستند که در آنها این رشته تدریس می شود.
